Μούζιλ, Ρόμπερτ

(Robert Musil, Κλάγκενφουρτ 1880 – Γενεύη 1942). Αυστριακός συγγραφέας. Αποφοίτησε από το πολυτεχνείο το 1901, οπότε διορίστηκε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης. Σύντομα ανακάλυψε ότι τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η μελέτη της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας, γεγονός που τον παρακίνησε να αποκτήσει ένα ακόμη πτυχίο· μετά την παραλαβή και του δεύτερου πτυχίου (1908) έζησε, απομονωμένος, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ο Μ. υπηρέτησε στον αυτοκρατορικό στρατό, ενώ με τη σύσταση του νέου αυστριακού κράτους εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος (1919-22). Αφού έζησε περίπου δύο χρόνια στο Βερολίνο (1931-33) στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Βιέννη, ενώ το 1938 έφθασε, για οριστική πλέον διαμονή, στην Ελβετία. Τα πρώτα βήματα της συγγραφικής του δραστηριότητας εκπροσωπούνται από το εκτενές διήγημα Οι αναστατώσεις του νεαρού Τέρλες (1906), στο οποίο αντικατοπτρίζεται η δύσκολη εφηβεία ενός νέου που φοιτά σε μια στρατιωτική ακαδημία, καθώς και από τις συλλογές διηγημάτων Οι παντρειές (1911) και Οι τρεις γυναίκες (1924). Στη συνέχεια ο Μ. αφιερώθηκε αποκλειστικά στο έργο που μονοπώλησε για πολλά χρόνια το ενδιαφέρον του, Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες (1930-43· πλήρης μεταθανάτια έκδοση 1952). Αυτή η διεξοδική εργασία, που τυπικά μόνο μπορεί να θεωρηθεί μυθιστόρημα, έχει παραλληλισθεί με τα έργα Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Μαρσέλ Προυστ και Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόις, συνιστώντας όπως και αυτά, ένα ορόσημο στην ιστορία της συνείδησης του σύγχρονου ανθρώπου. Ειρωνικός και ενσυνείδητος κληρονόμος της αυστριακής πολιτιστικής παράδοσης, καθώς και αυστηρός ανατόμος της παρακμής της, ο Μ. δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να δώσει τέλος σε ένα έργο, που, από την ίδια του τη φύση, απέκλειε τη δυνατότητα ύπαρξης τέλους. Η λεπτομερής ανάλυση της κοινωνίας των Αψβούργων, στην οποία επιδίδεται ο Μ., οδηγεί σε ένα εύστροφο παιχνίδι, που συνορεύει με την τρέλα και συμπαρασύρει τον αναγνώστη σε μια κριτική αμφιβολίας, επεκτεινόμενη τελικά στην ολότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Μ. συνέγραψε ακόμη το θεατρικό έργο Οι φανατικοί (1921· πρώτη παρουσίαση 1929) και τη φάρσα Ο Βίντσεντς και η φίλη των σπουδαίων ανδρών, που κυκλοφόρησε και σε βιβλίο το 1924. Ο Αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Μούζιλ.